Witajcie!
Dzisiaj chciałabym poruszyć temat oddychania z perspektywy terapeuty – neurologopedy, ponieważ pomimo tego, że o prawidłowym oddychaniu mówi się ostatnio bardzo dużo, to z mojej praktyki gabinetowej widać, że ciągle jeszcze niewystarczająco.
W moim gabinecie bardzo często pojawiają się osoby (zarówno mamy ze swoimi maluchami jak i nastolatki czy osoby dorosłe), które do niedawna nie miały świadomości, że oddychanie przez usta jest nieprawidłowością, która powinna skłonić do konsultacji u terapeuty. Osoby te zgłaszają się ze skierowania fizjoterapeutów, osteopatów, ortodontów, stomatologów, którzy zauważają nieprawidłowy tor oddechowy i – co często idzie w parze – nieprawidłową pozycję spoczynkową języka, czy nieprawidłowy wzorzec połykania.
Można by powiedzieć – o co tyle szumu? Przecież to tylko rozchylone wargi, tylko oddychanie przez usta zamiast oddychania nosem. W rzeczywistości jednak konsekwencje nieprawidłowego toru oddechowego są znacznie poważniejsze.
Profesor Jose Duran von Arx – twórca stymulatorów systemu MFS (Multifuctial System) mówi o hierarchii różnych funkcji motorycznych jamy ustnej, mających wpływ na budowę twarzoczaszki i kształtowanie się zgryzu. I tak pierwsze miejsce zajmuje tutaj oddychanie, następnie połykanie, dalej napięcie mięśniowe.
Wynika z tego, że prawidłowy tor oddechowy jest niekwestionowaną bazą dla prawidłowego rozwoju struktur kostnych obszaru twarzoczaszki.
Dlaczego oddychanie prawidłowym torem jest tak istotne?
Zacznijmy od kwestii strukturalnych.
Umiejętność domknięcia warg i oddychania nosem jest podstawowym warunkiem powstania odpowiedniego ciśnienia wewnątrz jamy ustnej, które umożliwi ułożenie języka w prawidłowej pozycji spoczynkowej, czyli na podniebieniu w ¾ długości języka. Podobnie jak oddychanie torem nosowym jest jedynym prawidłowym sposobem oddychania, tak jedynym prawidłowym ułożeniem języka gdy nie jemy i nie mówimy – jest ułożenie go płasko na podniebieniu.
Dlaczego takie ułożenie języka jest tak ważne?
Bo język jest podporem dla całej czaszki, a ułożenie głowy warunkuje pozycję obręczy barkowej, ta z kolei ma wpływ na ustawienie miednicy, a w konsekwencji na ustawienie kolan i stóp.
Szokujące, prawda? Można by pomyśleć: gdzie język i głowa, a gdzie stopy!! Co to ma ze sobą wspólnego? Jak się okazuje bardzo wiele, bo nasze ciała to system naczyń powiązanych, taśm mięśniowo – powięziowych, w których koniec jednej struktury jest początkiem drugiej.
Ale wróćmy do samej głowy.
Prawidłowa pozycja spoczynkowa języka jest oczywiście nieprzypadkowa. Przyklejony do podniebienia język, który jest siłą (bo język to grupa mięśni) stale obecną i stale działającą w jamie ustnej- działa stymulująco na rozwój szczęki. Język niejako stale „masuje” podniebienie, wyzwalając mechanizm jego poszerzanie się. W ten sposób górny łuk zębowy zyskuje odpowiedni kształt i wielkość, by w przyszłości zmieściły się w nim wszystkie zęby.
Co się dzieje kiedy język leży na dnie jamy ustnej?
Szczęka nie mają bodźca do rozwoju, podniebienie staje się wysokie, a szczęka wąska. To prowadzi do szeregu konsekwencji, m.in. do powstawania różnorakich wad zgryzu.
Idźmy dalej.
Co dzieje się kośćmi twarzy i czaszki gdy nie oddychamy torem nosowym?
Otwarte usta, opadająca żuchwa, język spoczywający na dnie jamy ustnej – wszystkie te czynniki stymulują rozwój dolnego piętra twarzy głównie w dół. Czyli – mówiąc prostymi słowami – w tej sytuacji rozrasta się nam dolna część twarzy!
Do tego – w czasie oddychania nosem wdychane powietrze dociera także do zatok obocznych nosa. Podczas wdechu i wydechu dochodzi do zmiany ciśnienia w tych przestrzeniach, co sprzyja ich prawidłowemu rozrostowi w płaszczyźnie pionowej i poziomej.
Z tego powodu oddychanie torem nosowym jest kluczowym czynnikiem wpływającym na wielkość obwodu głowy, podstawy czaszki, ale też innych struktur jak szczęka i żuchwa.
Stałe oddychanie przez usta prowadzi do rozwoju tzw. syndromu długiej twarzy.
Pozostałe konsekwencje oddychania torem ustnym
Niekorzystne strukturalne zmiany w obrębie twarzo-czaszki, wady zgryzu to nie jedyne konsekwencje oddychania ustami. Pośród innych następstw nieprawidłowego toru oddechowego zobaczymy:
- większą podatność na choroby dróg oddechowych.
Nasz nos jest swoistym filtrem, który poprzez warstwę śluzową zatrzymuje nawet do 75% bakterii i alergenów które będą chciały przedostać się do naszego organizmu. Mówi się, że sam śluz w jamie nosowej ma działanie antybakteryjne. Ponadto powietrze w czasie przepływu przez nos zostaje błyskawicznie ogrzane prawie do temperatury ciała (nawet jeśli na zewnątrz temperatury są ujemne!!), co również ma wpływ na częstość infekcji oraz zapobiega nagłemu zwężeniu dróg oddechowych.
- gorzej dotleniony, bardziej podatny na infekcje organizm.
W jamie nosowej i zatokach przynosowych wytwarzany jest tlenek azotu, który wpływa na wiele funkcji organizmu: polepsza ukrwienie mięśni, usprawnia krążenie, umożliwia prawidłowe dotlenienie komórek, rozszerza drogi oddechowe, zwalcza bakterie i wirusy dostające się do nosa. Oddychanie przez usta eliminuje dobroczynne działanie tego gazu na nasz organizm.
- przewlekłe zmęczenie i zaburzenia snu, gorsza koncentracja uwagi ze względu na niedostateczne dotlenienie komórek organizmu,
- zaburzenia miofunkcjonalne – czyli zmiany w napięciu mięśniowym w obrębie mięśni żucia, gardła, mięśni twarzy,
- nieprawidłowy wzorzec połykania,
- wady postawy – które są wynikiem wad zgryzu!
- próchnica i choroby dziąseł,
- zaburzenia gospodarki hormonalnej,
- zaburzenia gastroenterologiczne
- zaburzenia kardiologiczne
Domykając temat chciałabym dodać, że niezwykle istotnym elementem diagnozy i ustalenia przyczyny oddychania nieprawidłowym torem oddechowym jest wykluczenie przeszkód mechanicznych i strukturalnych (powiększone migdały, krzywa przegroda nosowa, polipy). Dlatego bardzo ważna jest wizyta u laryngologa!
A na koniec polecam zapoznanie się z krótkim filmem świetnie obrazującym i podsumowującym temat zaburzeń toru oddechowego.
Kończąc temat chciałabym dodać, że niezwykle istotnym elementem diagnozy i ustalenia przyczyny oddychania nieprawidłowym torem oddechowym jest wykluczenie przeszkód mechanicznych i strukturalnych (powiększone migdały, krzywa przegroda nosowa, polipy). Dlatego bardzo ważna jest wizyta u laryngologa!